Меню

вторник, 20 августа 2013 г.

Жахонда уз халкининг жаллодига айланиб колган бундай диктаторларнинг танобини тортиб куядиган бирор идора ёки конунлар нахотки планетамизда топилмаса?







Ер юзида адолатсизликнинг бирор, худудда авж олиши, бу уша ерда демократиянинг янчилиб, диктатуранинг гуллаб яшнашидир. Айни дамда Жахон прогрессив жамоатчилиги ардоклаб келаётган Инсон Хукук химоячилари ва тугрисуз журналистларни диктаторлик хукм сураётган давлатларда улар каттик босим ва тазъйикларга учраб, уларни камаш ва хатто улдириш холатлари юз бермокда..
Халкнинг “беш бармок баравар эмас” деган маколи бор. Хуш куп миллионли бир бутун халк шу маколнинг исботи учун унлаб йиллар гушт емай, кора нонини хам топса еб, ишлай деса иш тополмай, гинг деса, диктаторнинг таёгини еб, бир умр утиши керакми?
Йук, халкнинг бу маколи одамлар орасида ёвузлиги йирткичлик хайвондан хам утиб кетадиганлари бор деганидир.
Нега бугун фан-техника авж олиб, кишилар кадимий орзуларига эришиб, улар информация ва коммуникация асрига кадам куйганда, инсониятнинг уз такдирига бунчалик масъулиятсизлиги ачинарлидир. Бундай холатда ер юзида диктаторлар сони бир нечага булгани билан, улар камчиси остидаги халкларни “бахти каро”
килиб, хеч муболагасиз айтганда, инсоният эволюциясининг феодализм ёки кулдордик даврига улоктириб, уларнинг конституцион хукукларини оёкости килиб, саводсизларни купайтирадилар. Завод ва фабрикаларни каровсиз уз холига ташлаб куйиш натижасида улар тухтаб, кишлок хужалигига эътибор сусайиб ишсиз миллонларни сарсон-саргардон килгани етмай, яна мамлакатни уз оиласи ва кариндошлари билан истаганча талаб, мамлакат иктисодини барбод килаверсалар, айтинг-чи, бу кайси мантикка тугри келади!?
Жахонда уз халкининг жаллодига айланиб колган бундай диктаторларнинг танобини тортиб куядиган бирор идора ёки конунлар нахотки планетамизда топилмаса? Минг бор афсуски, бундай мантиклар ва адолатнинг хом мевалари халигача ер юзида етилиб пишганича йук! Планетамизда баъзи миллатларнинг очдан улаётган бир вактида, бошка тук малкатларда “тукликка шухлик” килиб, ортикча мазалик таомларни ахлатга иргитаётганлари сир эмас.
Диктаторлик сабабли йилига юз минглаб оч ишсизлар уз ватанларини тарк этиб, бундай ночорлар окими, тук давлатлардаги кишиларнинг янада эмин-эркин яшашларига халакит бериб, уларга кутилмаганда экстремизм, гиёхвандлик ва угрилик каби иллатларни инъом этаётирлар. Узок утмишдаги миллионлаб йилги орзуларининг айнан бизнинг замонимизда руёбга чикиши, фан ва техника сохасидаги улкан ютукларнинг бизнинг авлодимизга тугри келиб колгани, бу бизларнинг бахтимиздир.
Лекин яхшилик хам, ёмонлик хам уз хадидан ошганда, унинг тескари натижалари хам бор эканки, замондошларимиз бу катта ютуклардан эсанкираб колдилар.
Ичкилик, гиёхвандлик, ноинсоний маишат каби жирканч иллатлар айникса ёшларни маънавий бузукликларга ёки айрим бекорчиларнинг карате ва боксдан бошлаган машклари уларни купинча детектив хаётга етакламокда.
Бундай ёшлар оркасидан миллиардларни осон топаётган «хайирли» ишларда Голливуд фильмлари намуна булиб, бу йулдан энди жахоннинг барча студиялари эргашиб бормокда. Улардан ер юзига таркаган диск ва кассеталар уз мухлисларини топиб, айрим ёшларни бойлик орттириш учун йултусарлик, экстремизм, терроризм боткогига ботирди. Булар келажакда АКШдаги 2001 йил 11 сентябрдаги куфатларидан баттарларининг бошимизга ёмгирдай ёгиши мумкин демакдир.
Бу худо олдида каноат ва шукроналикнинг орамиздан кутарилиб, йилма-йил турмуш енгиллашаётганидан тук кишиларнинг ута кам харакат, ялковлашиб кетаётгани ва ортикча бойликни улар ёппасига айш–ишрат ва маишатга сарфлаётганидандир.
Очигини айтганда демократия ривожланган АКШнинг давлат тизимидаги демократиянинг хам замонавий цивилизацияга мос узгартиришларга мухтожлиги сезилмокда.
Ядровий хужумга карши химоя компьютеридаги минглаб курилмаларнинг биргина элементи ишдан чикишидан бир-бирига карши куйилган автоматик химоядаги унлаб- ядро ракеталари хавога кутарилиши мумкин. Бу уларнинг каерларда портлашидан катьий назар, бутун ер юзидаги инсоният ва тирик мавжудот куйиб ва захарланиб кирилиб кетади.
Хосил булган катта иссикликдан планетамиз кутблардаги муз тоглари эриб, ер юзини сув босиш каби хавфлар факат олимларнинг ташвишигина булиб келмокда.
Келажак ва халк манфаатини уйлашдан йирок, инсофсиз ва факат узини уйлайдиган диктаторларнинг экологик муаммолар тушига хам кирмайди. Улар сиёсатда курук аравани олиб кочиб, билимдонликда узларини харкандай олимдан хам устун куядилар.
Мактовсуяр бу президентлар илми уткир ёки халкига вафодор олим ва ишбилармонларнинг обрусининг ошиб боришидан куркиб, уларни обрусизлантиришга, улардаги жасорат ва шижоат рухини синдиришга харакат киладилар. Бундай кабих ишларда диктаторлар уз атрофига лаганбардор ва корчалонлардан тузилган химоя кобигига уралиб улардан самарали фойдаланмокдалар.
Куп президентларнинг кайсарлиги тутиб, гуё магнит темирга ёпишиб колганидай, уларни тахтларидан таёк билан уриб хайдасанг хам кетмайдиганга ухшайди. Уларнинг истаги, узига ёкиб колган курсида умирбод утириш экан, деярлик барча президентларнинг хам Борис Ельциндай мард ва жентелмен булолмасликларини курсатди.
Демак, президентлардаги барча инсоний фазилатларнинг йигиндиси планетамиз инсонларининг келажак ахволларини белгилашдаги уларнинг роли катталигини тан олсак, энди яхши президентларни кайси аукционлардан сотиб оламиз деган хакли савол тугилади.
Масалан, хозиргача умумжахон сайлов амалиётида президентларни бллютен ташлаш йули билан сайланиб, бллютенлар санокларини калбакилаштириш каби турли найранглар ишга солинмокда.
Бугун инсониятни ташкил килаётган субъектлар асосан президентлар кули остида экан, аввал уша президентларнинг узида диёнат ва инсонийлик фазилатларининг камида минимум даражаси булиши керак. Бунинг учун энг демократик утган сайловларда хам ва унталаб альтернатив номзод куйилганда хам, муносиб президентни сайлаш мумкин эмас. Чунки номзодларнинг 10 таси хам халкдан угирлаган куп пуллари эвазига номзодини куяолган ва булгуси талончи диктаторлар булиши мумкин. Яна бир мисол, президентларни сайлашда умрида курмаган номзоднинг телевизордаги сузга чечанлиги ва унинг гузал галстугига махлиё булиб овоз берилса, бу билан номзоднинг юраги турида унинг ичган касамларига содик булмай, уз халкининг бошини силайман деб ваъда бериб, аслида эса, халкнинг тухумини куритадиган шахс эмаслигига ким кафолат бериши мумкин?
Яхшиси бундай сайловларидан воз кечган холда, миллиардлаб ер юзи халкларнинг алданиб колишидан кура, президентларни сайлаш эмас, балки уларни танлаш, ва уларни махсус мутахассис олимлар томонидан хартомонлама текширувлан утказилиб, энг мухими уларнинг бойликка учлиги ва эгоистик томонлари урганилиб, керак булса гипноз куллаб психотерапевтик ёки ёлгонлик детекторларидан утказиб ва эришилган баллар рейтинги буйича энг юкори балл эгаларинигина президент ва вице- президент ва премер министрлар танланса, бундан бутун инсоният уз бахтини топган булар эди. Бу билан дунёни идеал булмасада, яхши ва инсонийлиги кафолатланган президентлар бошкаришига эришишнинг узи демократиянинг негизи хисобланган адолатни юзага чикариб, жахонда инсониятга зид барча амаллар йуколиб, террорчилик ва экстремизм, угирлик керак булса инсониятнинг катта ташвиши булиб келаётган совук урушларга тамоман бархам берилган булар эди.
Одатдагидек диктаторлар узининг давлат бошкарувида гирромлик ва шантаждек энг осон йулни танлайдилар. Бундай режимда берахм жандармерия халкни кулга айлантириб президентларнинг хохлаган муддатгача хукмронлик курсисида утиришларига уз-узидан имкон яратилади. Афсуски, планетамизда бундай холат сабабли бир миллиарддан ортик инсонлар азоб ва укубатда яшаб келаётган булсаларда, бунга хечким эътибор килмаётир. Бу холат буйича БМТнинг собик раиси жаноб Кофи Аннаннинг олиб борган сиёсати мактовга арзимайди дейиш мумкин. Диктаторлар табиатан шундай кишиларки, атроф мухитга хавф солаётган энергия, ичимлик сув, «парник эффекти» ва ядро уруши каби мушкул муаммоларни асло уйламайдиган ута худбин ва инсонлиги гумон шахслардир холос. Чунки инсон булиш учун хам, шахснинг куп савобли ишлари булиши керак. Буларнинг хаммаси бизга «КИЁМАТ»нинг уз оёги билан келаётгани эмас, балки киёмат сари бизларнинг узимизнинг кетиб бораётганимиз демакдир. Бундай кутилаётган фалокатлар барчамизнинг уз такдиримизга узимизнинг ута худбин ва локайдлигимиз туфайли бошимизга келаётган худонинг газаби дейишга мажбурмиз! Демократиядек бизга идеал куринаётган энг керакли бу нарсанинг бугунги цивилизациямизга мос келмаётганлигига караб, бундай догматик таълимотни хаммамиз бугун бир синчиклаб кайта куриб чикишимиз керак.
Очикрок айтганда, демократик тамойиллар таркибига коммунистик Маркс таълимотидан бошлаб, то турли мукаддас диний китоблардаги угит ва насихатлардан хам хеч кандай жирканмай, уларнинг керакли томонларидан фойдаланиб, планетанинг хакикий ЯГОНА ДЕМОКРАТИК ТАМОЙИЛЛАРини яратиш билан идеалга якин ва яшарган замонавий янги демократия барпо этган буламиз. Бу ишларга дунё олимлари бирлашиб, барча президентларни ва айникса айшини сураётган диктаторларни хотиржамлик уйкусидан дархол уйготиш учун бонг урмок керак!
Аммо, жахон микёсидаги бундай катта ютукни факат БМТ нинг ёрдами ва иштирокисиз тасаввур этиш мумкин эмас. Бунинг учун БМТга ер юзидаги хамма давлатлар бошкарилишини тула назорат килиш ваколати берилиши керак. Хамма давлатларда куролли кучлар умуман таъкикланиб, уларда куролли армия умуман булмаслиги керак. Хамма давлатларда уз ички тартиб ва келишмовчиликларнинг олдини олувчи чекланган полицияси булиши ва факат БМТ буйсинадиган интернационал ягона ва чекланган армияси тузилиб, уларнинг турли минтакаларга яраша контенгентини жойлаштирилиши керак. Бу армия буш вактларда тасодифан фалокатларга карши кураш йулларини урганиш ва улар содир этилганда: сув тошкини, ёнгинлар ва зилзила окибатларини уз минтакаларида бартараф этишда фойдаланиш мумкин. Факат шундай килинганда бутун ер юзида урушлар ва ортикча глобал куролланишлар тухтайди, табиат асралади, энг мухими планетада миллатларнинг хафсиз яшашлари учун замин бунёд этилади.
Хозир давлатларнинг куролланиш ва армия учун харажатлари учун хар йили кичик давлатлар унлаб, йирик давлатларда бирнеча юзлаб миллиард доллар ажратилишига энди хожат колмайди. Бундай глобал харажатлар инсониятни киргин куроллари ишлабчикариш ва харкандай киргин урушларга сарфлаш урнига улар иктисод килиниб, инсониятнинг фаровонлиги учун сарфланади.
Булар: ун минглаб машина-трактор, минглаб километр канал, янги завод, фабрикалар ва мактаблар, ахолига уй-жой ва юз минглаб гектар чулларнинг яшил экинзор ва богларга айланиб улкан ободонлик ишлари бажарилиб, ишчи-дехконлар хаки ортиб, миллиардлаб халкларнинг турмуш тарзи яхшиланади. Диктаторлик сабабли хар йили юз минглаб оч ишсизлар уз ватанларини тарк этиб, бундай ночорлар окими, тук давлатлардаги кишиларнинг янада эмин-эркин яшашларига халакит бериб, уларга кутилмаганда экстремизм, гиёхвандлик ва угрилик каби иллатларни инъом этаётирлар. Узок утмишнинг миллионлаб йилги орзуларининг руёбга чикиши, фан ва техника сохасидаги улкан ютукларнинг айнан бизнинг замонимизга тугри келиб колгани хаммамизнинг бахтимиздир. Лекин барибир яхшилик хам ёмонлик хам уз хадидан ошганда, унинг тескари натижалари руй бериб, замондошларимиз бу катта ютуклардан эсанкираб колдилар.
Бугун инсониятни ташкил килаётган субъектлар асосан президентлар кули остида экан, аввал уша президентларнинг узида диёнат ва инсонийлик фазилатларининг камида минимум даражаси булиши керак. Бунинг учун энг демократик утган сайловларда хам ва унталаб альтернатив номзод куйилганда хам, муносиб президентни сайлаш мумкин эмас. Чунки номзодларнинг 10 таси хам халкдан угирлаган пуллари эвазига номзодини куяолган ва булгуси талончи диктаторлар булиши мумкин. Афсуски, давлат бошкарувида диктаторлар гирромлик ва шантаждек энг осон йулни танлайдилар.
Табиийки, авторитар режимда берахм жандармерия халкни кулга айлантириб булгач, бу ерда президентларнинг хохлаган муддатгача хукмронлик килишларига уз-узидан имкон яратилади. Афсуски, планетамизда бундай холат сабабли бир миллиарддан ортик инсонлар азоб ва укубатда яшасаларда, бундай чидаб булмас холатга хечким эътибор килмаётир ва шу холатлар буйича БМТнинг собик раиси жаноб Кофи Аннаннинг олиб борган сиёсати мактовга сазовор дейиш кийин.
Юкоридаги айтилган барча муаммоларни тугри ва тез ечиш учун Бирлашган Миллатлар Ташкилоти идораси реконструкция килиниб, унинг ваколат кувватларини кучайтириб ва бу ташкилотда хам цивилизациямизга мос замонавий ва серкирра томонларини барпо этиш керак.
Инсоният учун анча кариб колган машхур Женева Декларация моддалари урнига, Инсон ларни химоя килувчи янги ва мукаммал ишлаб чикилган конунлар дастури билан таъминлашни таказо этмокда. Бунинг учун инсоният узининг мукаммал тузилган жахон ЯГОНА КОНСТИТУЦИЯ сига эга булиши ва факат шундагина биз интилаётган идеал ДЕМОКРАТИЯга якинлашиш имконини беради. Планетамиздаги инсонларнинг баркарор ва фаровон яшашига имкон берадиган ЭКОЛОГИК мухитни яратиш, бунинг учун умумжахон халкаро « инсонлар хаётини урганиш ва конуншунослик» илмий-текшириш институтини барпо этиш максадга мувофикдир.
Шундай узбилармон донишмандларнинг фалсафалари туфайли, энг огир жиноятчиларнинг осонгина кутилиб колишлари, аслида бундай конун ижодкорларининг узлари порахур ва улар келажакда узларининг пора олишларига конуний йул очганлар деб хам айтиш мукин-ку!
Худди шундай куп холатлар жамиятда унлаб йиллардан бери порахурлик ва коррупциянинг бемалол равнак топиб келишига ва уларни фош этиш экспертларнинг мустакил эмаслиги, адвокатларнинг хукуклари сарик чака турмай, судлар уз истаган хукмларини чикариб келаётгани, оддий мехнаткашларнинг хурланиб азият чекишларига сабаб булаётир.
Ядро технологияси, космик алока, компютерлар техникаси ва бошка фан ютукларнинг глобаллиги серкирра хаётимизга хар томондан таъсир килмокда. Шундай экан, бундай мухим масалани тезрок хал килиб, утмишдаги колок цивилизацияга мос ва сийкаси чиккан конунлардан тезрок кутилиб, уни «техника ва коммуникация» асримизга мослаштириш лозим.
Масалан пора бериб, бошкалар ишларининг тез битиб кетишини куриб туриб, мажбурлигидан пора берган кишини, нега пора берасан деб, уни хам пора олган билан кушиб камашни тугри деб уйлайсизми? Аслида жабрланган кишига унинг берган порасини кайтариш урнига уни хам камаш адолатданми?
Ёки утмишда магнит ва тасвир лентали ёки фотоаппаратлар йук даврлардаги чикарилган конунларнинг халигача ишлаб келиши туфайли, жиноятни исботловчи замонавий жихоз ва материалларидан фойдаланишни чеклаш, гуё шахснинг суверентитетини камситиш деб бахолаш натижасида жабрланувчиларнинг хукуклари ерга урилмокда.
Бундай кулгили конунларга асослансак, эшигимизга кулф осиш хам, гуё не умидларда ширин уйкусидан воз кечиб келган жаноб угрининг суверинтетини бузиш, деб тушуниш эмасми?
Шундай калтабин конун ижодкорларининг фалсафаларига караб, улар узларининг пора олишларига конуний йул очиб куйганлар деб хам айтиш мукин-ку!
Аслида огир жиноятчиларнинг бундай осон кутилиб колишлари, ер юзида унлаб йиллардан бери порахурлик ва коррупциянинг равнак топишига олиб бораётир.
Жиноятларни фош этишда экспертларнинг мустакил эмаслиги, адвокатларнинг хукуклари эса сарик чака турмай, судялар узи истаган хукмларини чикариб келаётгани, оддий мехнаткашларнинг хурланиб азият чекишларига сабаб булаётир.
Яна энг мухим ишлардан бири, БМТ ни кайта куриш ва унга катта ваколатлар бериш, баъзи АКШ, Исроил, Эрон ва Шимолий Корея каби узбилармон ва хечкимни писанд килмайдиган мамлакатларнинг хам БМТга сузсиз буйсинишларига олиб келади ва халкаро конунлар асосида истаган давлат рахбарлари фаолиятларини назорат килиш, керак булганда диктаторлик аникланганда президентларни шошилинч алмаштириш чораларини хам куриш каби хукукларини БМТга бериш йулларини «инсонлар хукукларини урганиш ва конуншунослик» институти тез орада узининг илмий асосланган дастурлар ва кургазмаларини БМТга топшириши керакка ухшаётир
Турлибеков Ёдгор.

Комментариев нет:

Отправить комментарий