Бишкекдаги “Адaлет” ҳуқуқий клиникаси биносига кираверишдаги девор пештоқига Андижонлик қочқинларнинг клиника ходимларига миннатдорчилик хатлари, улар томонидан тайёрланган каштачилик намуналари ва ижодий ишлар ўрин олган. Қўлда тикилган бош кийимлар ва оддий матоларга ишланган турли кўринишдаги кашталар ўзига хослиги билан қиммати. Андижонлик қочқинларнинг ижодий ишлари эса уларнинг дарду андуҳларини ўзида ифода этган.
Ёз бўйи қочқинлар лагерида яшаган андижонликлар ўз ишлари билан шуғулланиб, ҳақ ҳуқуқларини жиддий ўргатганликлари учун клиника ходимларига ўз миннатдорчликларини билдирганлар.
“Ҳар куни келиб, биз билан мулоқотда бўлиб кўнглимизни кўтариб туришларингиз бизга катта ёрдам бўлди. Инсон ожизликка тушганда ёнида кўнгил кўтариб, ёрдам берган инсон ҳақиқий дўст бўлади”, дейилади хатда .
Андижонлик қочқинларнинг уч ой давомида Қиргизистоннинг Жалолобод вилоятидаги қочқинлар
лагерида яшаган пайтларида ижод қилган шеърлари айниқса диққатга сазовордир. Бу шеърларда Ўзбекистонлик қочоқларнинг мамлакат президентига қарата айтган фикрлари зулмга дучор бўлган ва ўлим талвасасидан омон чиққан инсонлар овозидек янграйди:
“Оқ милтиқ, қора милтиқ отган Карим,
Ўз халқини хор қилиб сотган Карим.
Ўз дардини айтган халққа ўқлар отиб қилди жавоб,
Ўлганларнинг жасадларин қилди кабоб”.
Бу фикрлар Андижонда 2005 йилнинг 12 - 13 май ойларида содир бўлган қирғиндан омон қолган инсонлар қалбининг туб -тубидан чиққан сатрлардир. Бу фикрларда оддий халқ вакилларининг золим подшога қарата айтган нидолари ва иддаолари бор.
Тошкент хукуматининг билдиришича Андижон вокеалари пайтида 187 киши ўлдирилган, воқеа гувохлари ва норасмий манбаълар эса ўша кунги қирғинда 500дан 1500тага яқин одам ўлдирилганлигини айтишади. Хукумат Андижон воқеалари террорчилар томонидан ташкил килинганлигини такрорлаб келади, воқеа гувоҳлари эса Ислом Каримов томонидан билдирилган бу фикрларни ўзлари учун туҳматдан бошқа нарса эмаслигини айтишар экан, Андижон шаҳрида воқеа содир бўлган куни кучага чиққанлар оддий одамлар эканлигини урғулашади.
Андижонлик қочқинларнинг жалолободдаги лагерда туриб ёзган шеърларида ҳам худди шу қарашлар ўз аксини топган.
Покдамон инсонларга туҳмат тошин отган Карим,
Оддий халққа буҳтон қилган жаллод Карим”.
Халк оҳангида ёзилган оддий жумлаларда золим подшонинг, яъни президент Каримовнинг албатта ўз гуноҳлари учун жавбгарликка тортилиши ва халқ қарғишидан омон қолмаслигига ишончлари устувор.
“Яратганнинг жазосини олган Карим,
Мазлум халқнинг қарғишига қолган Карим”.
Бундан сўнгги сатрларда Ўзбекистондаги сиёсий вазиятга эътибор қаратилади.
Аёлини жовдиратиб, фарзандларин мўлтиратиб,
Эркакларни турмаларга тиққан Карим”.
Шеър ижодкорлари мамлакатдаги энг мудҳиш “борса келмас” номини олган Жаслиқ қамоқхонасини ҳам алоҳида тилга оладилар.
“Осон тутган тумаларни бориб кўрсин,
Борса келмас Жаслиғингга ўзинг тушгин”.
Халқ оҳангида ёзилган бу ижод намуналаридан биринчиси золим подшонинг албатта жазога тортилиши умиди билан якунланади:
“Хор бўлганинг эшитиб кўриб лол қолайлик,
Олоҳимнинг қудратига тан берайлик”.
Жалолободдаги қочқинлар лагерида ёзилиб, “Адалет” ҳуқуқий клиникаси ходимларига тақдим этилган бу ижод намуналарининг мавзуси турли хил. Уларни ўқир экансиз Андижон қирғинидан сўнг уйдаги турмуш ўртоғи ёки севгилиси билан хайрлашолмай ўз она ватанини ташлаб қочган кишиларнинг кўнгил дардларини тушунгандек бўласиз.
ё“Нима деса десин одамлар,
Келар жоним қувончли дамлар,
Мен Роббимга ҳамдлар айтаман,
Бир кун борки сенга қайтаман”.
Бу сатрларни ўқир экансиз ҳукумат томонидан маҳаллаларда ва турли жамоат масканларида қочқинларни қоралаш мақсадида уюштирилган уйдирмалар ёдга тушади. Шеър муаллифи буларнинг барчасига эътибор бермасликни, барибир Яратган ҳар бир инсонга яхши ва ёмон кунларда ҳам мададкор эканлигини ўқтиради:
“Севгилисин кутаётган эй вафодор ёр,
Биламан қалбларинг менга интизор.
Вақтинча ёнингда мен бўлмасамда
Ўксинма ёнингда Парвардигор бор”.
Булар Жалолободдаги қочқинлар лагерида шу йилнинг ёз ойида битилган мисралар…Бугунги кунда ушбу сатрлар муаллифлари Руминиядами ёки бошқа меҳмондўст мамлакатларга кўчирилганми бизга маълум эмас. Бироқ шуниси аниқки Андижон фожеаси билан боғлиқ бу кўнгил фарёдлари Қирғизистонда мисраларга айланиб тўкилиб қолган.
Бундай шеърлар юрак бўҳрони пайтида туғилади. Ҳар бир инсон ўз дардларини шеърга солгиси келади. Дилдан ёзилган шеър ва қушиқларни эса халқ албатта эсга олади. Маддоҳ шоирларнинг шеърлари ўзлари билан бирга тарих саҳнасидан йўқолиб кетади.
Шуларни ўйлар эканман беихтиёр кўнглимдан қуйидаги мисралар қуйилиб кела бошлайди:
“Бу сўзлар кўнгилнинг тубидан кўчган
Зулматни ёритган митти бир чўғдир.
Бу сўзлар адолат томондан манфур
Зулмга, золимга отилган ўқдир.
Булар оддий сўзлар эмас шунчаки,
Қирғин, қатағондан кўтарилган дод,
Ёлғонлар пардасин ёриб чиққандек
Андижон томондан ўрлаган фарёд”.
Комментариев нет:
Отправить комментарий