Меню

суббота, 22 декабря 2012 г.

ЙЎҚОЛГАН “УЛУҒБЕК ХАЗИНАСИ"

                                                       М.Мансур
Ўтган  асрни  70 - йиллари.  Олийгоҳни  битиргач   йулланма   билан  заводга  ишга  юборилганман.   2- цехда   мухандис - технолог  бўлиб   ишлайман.   Заводимиз   шахар  чеккасида  жойлашган   ва  хали  тўлиқ  ишга   тушмаган,  қурилиш  ишлари  давом  этаётган  пайтлар.  Цех   бошқарувида  15га  якин  ходим,   хаммамиз  заводнинг  1-қаватидаги   катта  бир  хонада  ўтирамиз.  Кабинетни  тўрида  жуда  бесўнақай  катта  стол   атрофида  бошлиғимиз  - Латиф  Халилович    жойлашганлар,  бошлиғимизни   ўнг  ва   чап  томонларидаги  қатор  столларда    ўринбосарлари,  иқтисодчи,  нормировшик,  табелчи   ва  шунга  ўхшаш  ходимлар  ўтиришади   Кираверишдаги  энг  охириги  стол  меники.
           Иш  куни  охирлаб  қолган эди.  Тўсатдан  кабинетимиз    эшиги  шарақлаб  очилиб,  хонага  важохат  билан  завод  кутубхоначиси   Жамила  опа  кириб  келди.
      - Латиф  Халилович, с   города  нам  виделили   книги,  я  их  привезла,  пусть  памагают   поднимать  четвертий  этажа  библиотеку,  смотирите  как  много  книг,  -   татарча  шева  билан  бошлиғимизга   буйрук  бергандек  илтимос  қилди.    Бир  неча  кун  муқаддам  бош  мухандис (главний  инженер)    хафталик   технологлар   мажлисида 
заводда  техник  кутубхона  ташкил  қилинганлиги  қарорини  ва  кутубхоначи  этиб  тайинланган  Жамила  опани   бизга  таништиришганди.  Жамила  опа  ногой  миллатига  мансуб  ёшлари  45 лардаги  аёл ,  асли  исми-шарифи  Жамила  Мидхатовна  эди,  лекин   заводнинг  купчилик   хизматчилари   русзабон  бўлганликлари  учун,  улар  опани  Жанна  Михайловна  деб  чақиришар  эди.
       Қоғозлардан   эринай - эринмас  бошини  кўтарган   бошлиғимиз  бирон  дақиқа  хаммага  бир-  бир  разм  солиб  чиқиб  менга  қараб  “Ёрдам  беринг”  дегандай  кузи  билан  имлади.  Кутубхоначи   опа   оркасидан   ташқарида  турган  завод  автобуси  олдига  бордим.   Автобус  тўла  китоб.  Уларни  автобусдан   туширадиган  одам  йуклигидан   шоферимиз   Собир  ака   китоб  “пачка”ларини  жахл  аралаш  автобусдан  йўлакка  улоқтирмоқда.  Ноилож   китобларни  4 - қаватга  ташишни  бошладим.  Хаммасини  ташиб  булганимгача   анча  махал  бўлди,  “нафасимни  ростлаб  олай”,   деб  кутубхонада  китоб   “пачкалари”    устида   ўтирибман.  Бир  махал  хонага   бош  технолог  Нина  Леонтьевна   кириб  келди.  Бу  опа   хам  бош  технолог,  хамда    завод   партия  қумитаси(партком)   котибининг    муовини   бўлиб,  жуда “захар” одам  эди, шундан  хам    кўпчилик   ходимлар   ундан  хайиқишарди.  Кутубхона  технологлар  бўлимига   карашли   бўлганлиги  учун  бошлиғи  кириб  келганига   Жамила   опа  хаяжонланиб  кетди.
         -Что  нового, Жанна  Михайловна?
         -Ой,   Нина  Леонтьевна,   дарагая,   как  я  замучилась,  как замучилаь,  пока  книги  не  привезла.  Ви  не  представляете, в  этом  городском  коллекторе   над  нами  просто  издевалися. Пока  получила  всю нужную   нам  книги,  я  много   ругалася  с  ними, - деб  додини  айтишни  бошлади   кутубхоначи   опа.
        - А   что  такое?  Нам  ведь  все  книги  должны  били  отпустить,  мы  заявку вовремя  оформили! – қошларини  чимирди  бош  технолог.
        -Да,  заявка  правильно   оформлена,  но  нам  дополнительно  еще  насильно   дали  вот  сколько  книг, -деб    китоб  “пачка”ларининг  бир  тўдасига  ишора  килди   кутубхоначи  опа,  -  вот  смотрите –вот  эта  книга  нам  зачем? –деб  бир  “пачка”ни   очиб,  устида  турган  биринчи  китобни    бош  технологга   кўрсатди.    “Ёш  гвардия”  босмахонасида  чоп  этилган  Одил  Ёкубовнинг  “Улугбек  хазинаси”  китоби   кўзимга   “ялт  этгандай”  бўлиб  кўринди.
        -Я  много  ругалася  с    ними , гаварю, мы - завод, зачем нам  эти  книги. еще  на  узбекском  языке, ой  как  тяжело  с  ними,  как  тяжело.. –бошини  чайқади  кутубхоначи.
       -Безобразие, -китобни  қўлига  олар  экан,  овозидан  каттик   жахли  чикканлиги   сезилди  опани,  Завтра  пленум  райкома,  я  об  этом  безобразии   доложу   Василий  Алексеевичу,  -деб  эшикни  “қарс”  этиб  ёпиб  чиқиб  кетди.
     -Жамила  опа!  Менга  шу  китобни  ўқишга   бериб  туринг,-илтимос  қилдим  мен.              
     -Хали  шахсий  карточкалар  тузганим  йук.  Шунинг  учун китобни  сени  цехинга  ёзаман. Мана  бунга  қул  қуй, -  деб  “2-сонли цехга  ажратилган  китоблар  варақаси” ни  қўлимга  тутқазди.
     Китобни  олиб  ўзимда  йўқ  хурсанд    ётокхонамга  кетдим. То  ўқиб  тугатмаганимга   қадар  4-5 кун  китоб  қўлимдан  тушмади.  Ўқиб  булганимдан  сунг  негадур  кутубхонага  топширишга  қизғаниб    уни  ётокхонамдаги  чамадонимга  солиб  қўйдим.  Вақти-вақти  билан  кечқурун  ётишдан  олдин  дуч   келган  жойидан  очиб,   5-6  варақ  ўқиб  қўяман. Шу  зайилда  секин-секин  кунлар    ўта   бошлади. Завод  ишга  хам  тушиб  кетди.  Завод  билан  бир  қаторда  бир  неча  кўп  қаватли  уйлар  битиб,  “ёш  мутахассис”  бўлганим  учун  менга  хам  1 хонали  хонадон(квартира)  ажратишди.  Буйдоқ  бўлганимдан   менинг  уйим  дустларни  улфатчилик   маконига  айланди. Кунда-кунаро  ишдан   кейин   йиғилиб  қоламиз,  ош, “қиттай-қиттай”  дегандек.  Аввал  Тохир  деган  дўстимга  бисотимдаги “Улугбек  хазинасини” кўрсатиб,  унга ўқишга  берганим  эсимда  бор.  Кейинчалик   ундан  китобни  Обид  олди, ундан  Ғайрат, хулласи  бирон  ой  ўтгач  китобим  изини  йўқотиб  қўйдим.  Орада  кутубхоначи  Жамила  опа  мени  учратганда  “китобни  қачон   қайтарасан”,-  деб  сўраб  қўяди.
      Хаш-пуш  деганча  заводнинг  биринчи  3  ойлик  иш  фаолияти  тугаб,   планни  бажарган  цехларнинг    инженер-техник  хизматчиларига   мукофот  пули -“квартальная  премия”-  бериладиган  булди.  Мукофотни  олиш  учун   “бегунок”  деган  қоғозга   заводни  барча  бўлинмалари   томонидан   цехга   даьволар  йўқлиги  хақида  қўл  қўйдириб  олиш  керак.  Жамила  опа  менга  китобни  топширмасам,  цехимиз    ходимларини   бош  технолог  томонидан    мукофотни  бир  қисмидан  махрум  қилдиришини  билдириб   қўйди.  Мабодо  премияни  мени   айбим   билан   кесишса  борми,  ана  кўрасиз  томошани...Мени  вахима  босди.    Китобни  топмасам  бўлмайди.  1-2 кун  турли  бахоналар  билан  бошлик  Латиф Халиловичдан    ишдан  рухсат  олиб  китоб  дўконларини  айландим, бирон   жойда  сотувда  йўқ. Нима  қилишга  бошим  гаранг   бўлиб  юрибман.  Ўша  кунлари  райкомда  хисобот-сайлов  конференцияси   ўтадиган  булди.  Райком   мажлислар  залини  фойесида  барча корхоналар  ўз   махсулотлари  кўргазмасини  ташкил  қилиши  лозим  экан.  Бизнинг  завод  махсулотини  кўргазмасини  ясатишга  корхона  комсомол   котиби  Ирина  билан  мени  юборишди.  Ирина   Свердловск  шахрида  политехника  институтни  тугатиб,  бизни  заводга    келган,  алла- қайси  бўлимда  бироз  ишлаб, комсомол  қумитасига   котиб  этиб  сайланганди.  У  билан  кўпдан  яқин  эмасман,   факат  “буйдоқ”лигини  биламан.  Райком  бизга  кўргазма  учун  ажратган  жойи  шундоқ   марказий  китоб  дўкони    сотувни  ташкил  қилган  стол   ёнида  экан.. Китобларни  Тамара  исмли жувон  сотаябди.  Улар  Ирина   билан  илгаридан  таниш, бироз  дугонагарчилиги  хам  бор  экан. Райком  биноси  конференция   очилишидан   олдин  чамаси  2  соатлар  мобайнида  ғала-ғовур  булиб,  мажлис   бошлангач  бино  сув  қуйгандек  жим  бўлиб    қолди.  Мен  вақтдан  фойдаланиб  Тамарадан  “Улугбек  хазинасини”  сўрадим.  У  ўзбекча  китобларни  яхши  билмаслигини, лекин  дўкон  омборида   мен  аҳтарган   китоб  албатта  бўлиши  кераклигини  ва  омбордаги  китоблардан  олиш  учун  фақат  дўкон  мудири  Нина  Ивановна  билан  гаплашиш  кераклигини  билдирди.  Шу  махал  Райком  вакили  бизларга  то  конференция  тугашига  қадар  кўргазмаларни  олиб  кетишимиз  зарурлиги  хақида  топшириқ  берди.  Заводимиз  машинаси  ташқарида  тайёр  турар, китоб  дўконини  машинаси  эса  негадур  йўқ.  Китобчи  Тамарага  “пахта”  қўйиш  мақсадида  мен  кургазма  махсулотларимизга  қўшиб  китоб  дўкон  китобларини  хам  бизни машинамизга  ортишни  таклиф  бериб,  бир  ўзим  хаммасини  завод  автобусига   ортдим.  Уччаламиз  автобусга  ўтириб, аввал  заводга  бизни  махсулотларни, кейин  китоб  дуконига  бориб  китобларни  туширдик.  Дўконга  борган  пайтимизда   омбор  қулфланган,  мудира   Нина  Ивановна  эса  райком   конференциясида   экан.  Мен  ёнимдаги  аёллар  билан   яхширок   танишиб   олиш   мақсадида  уларга   бугунги  кунни  “ювиш”  таклифини  бердим.  Аввалига  ийманиб, астойдилроқ  гапирганимдан  сунг  кўнгандек  бўлишди. Уларни  ўзимни  “бўйдоқхонам”га   бошладим.  Дом  оркасидаги  магазиндан  бир  халта  майда-чуйда  олдим, қизлар  билан  дастурхон  ясаб  зиёфатимизни  бошладик.  Мен  Тамарани  атрофида  гирди-капалакман.  Магнитофонда  баланд  музика, зиёфат  қуйиқ.  Уёқ -  буёқдан  айлантириб,  гапни  “Улугбек  хазинасига”  тақайман.  “Надоел  со  своим  Улугбеком,  давай  потанцуем!” , таклиф  бериб  қолди  Тамара....
        Хулласи  ўша  кеча  у  меникида  қолди.  Эрталабдан   нонушта  қилиб,  иккаламиз  уни  китоб  дўконига  йул  олдик.   Мудирани  олдига  Тамарани  ўзи  кириб  кетди,  мен  ташқарида  пойлаб  турибман,  бошим   “гум”.   Анча  вақт  ўтгач  дўкондан   Тамара   чиқиб  келди,  қўлида  “Улугбек  хазинаси”.  “С  тебя  рубль  двадцать”,  деб  қўлимга  китобни  тутқазди.  Елкамдан  тоғ  ағдарилгандек  бўлди.   Зудлик   билан   гастрономдан  Жамила  опа  учун  “Алена”  шоколадини  олиб  китоб  ичига   қўйдимда,  оёғимни   қўлга  олиб  завод  томонга  қараб  шошдим.  Цехга  кириб  борсам  ўртада  Латиф  Халилович   турибдилар.
      -Эрталабдан  кўринмадингиз  йигит?
      -Военкоматга  чақиришган  экан, бориб  келдим, -деб  алдадим. Негадур  “военкомат”  десак  бошлиғимиз   доим  ишонардилар  ва  хеч  хужжат  сўрамасдилар.  Биз  ёшлар  эса  бундан  вақти-вақти  билан  фойдаланиб  турардик.    
       -“Премия  бегунок”имизга   факат  техотдел  қўл  қўймабди, кириб  қўл  қўйдириб   чиқинг,- деб  қолдилар.
        -Хозир  боплаймиз, -деб  гердайиб  жавоб  бердим.  Кутубхонага  кирсам,  Жамила  опа  бир  узи  ўтирибди.
       -Қарзимни олиб  келдим, -деб  китобни  қўлларига  тутқаздим.  Шоколадни  имо  қилиб:
       -А  это  зачем, -деди-ю,  лекин  секин   совғани  стол  тортмасига  солиб  қўйди.  “Бегунок”ни  кўргач   “Давайте  сюда”,  деб  қўлимдан  олиб  Бош  технолог  олдига  кириб  қўл  қўйдириб  чиқди.
Бир  хафтадан  сўнг  “қуртдек”  мукофот  пулини  олдик. Ўша  куни  мен  хонадонимга  яна  Ирина  билан  Тамарани  таклиф  қилиб,  премияни   яхшилаб  ювдик. Шу-шу  улар  билан  опоқ-чапоқ  бўлиб  кетдим.
       R.S. Хозирги  кунларда  Ирина   Мюнхен  шахрида  яшайди, профессор,  университетда  дарс  беради.  Эри  Жамбуллик   совет  немисларидан,  архитектор.    Тамара  эса  2та  фарзанди  ва  неваралари  билан  Канаданинг   Ванкувер   шахрида,  эри  кўз   доктори,  мархум  таниқли  академик  В.Федоровнинг  шогирди.                                                            Декабр  2012-йил
  


       

Комментариев нет:

Отправить комментарий